YAZILAR( 4 )
İzin Almadan Yardım Toplama Hakkına Sahip Kurumlar
Açık Açık olarak, daha sağlıklı ve daha demokratik bir Türkiye için sivil toplum kuruluşlarının (STK) güçlenmesinin oldukça önemli olduğuna inanıyoruz. Açık Açık Platformu ile açık ve şeffaf iletişimi teşvik ediyoruz.
Bağışçılar ile Bağışçı Hakları Beyannamesi’ni kabul eden STK’ları bir araya getirerek STK’ların ihtiyaç duydukları kaynaklara erişmelerine katkı sağlıyoruz.
STK’lar faaliyetlerini gerçekleştirebilmek için ihtiyaç duydukları maddi kaynağı daha çok kamu kuruluşlarından, uluslararası örgütlerden, gerçek ve tüzel kişilerden topladıkları bağış ve yardımlarla elde ediyorlar. Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı’nın (TÜSEV) Türkiye’de bağış ve yardımı düzenleyen yasal çerçeveyi incelediği ve önerilerini paylaştığı birçok değerli çalışması bulunuyor. Bu çalışmalara aşağıdaki bağlantılardan ulaşabilirsiniz1.
Bu yazımızda bağış ve yardım toplamayla ilgili yasal mevzuatın2 detayına fazla girmeden izin almadan yardım toplama hakkına sahip kurumlarla ilgili analizimizden önemli notları paylaşacağız.
Mevzuatı özetlemek gerekirse dernekler ve vakıflar kuruluş belgelerindeki amaçlarını gerçekleştirebilmek için bağış ve yardım toplayabilirler. Kurumların olağan yollarla, herhangi bir çağrı ya da etkinlik olmaksızın kendi ortamlarında topladıkları yardımlar bağış toplama, bunun haricinde belirli yerlere kutu koyarak, çeşitli etkinlikler düzenleyerek veya “bilgileri otomatik ya da elektronik olarak işleme tabi tutmuş sistemler kullanarak” topladıkları yardımlar yardım toplama kapsamına giriyor2.
Kişiler ve kuruluşlar, yetkili makamdan izin almadan yardım toplayamazlar. Ancak kamu yararına çalışan dernek, kurum ve vakıflardan hangilerinin izin almadan yardım toplayabilecekleri, Cumhurbaşkanınca belirlenip ilan edilir. İzin almadan girişilen yardım toplama faaliyetleri güvenlik kuvvetlerince derhal menedilir ve sorumlular hakkında kovuşturma yapılır2.
İzin almadan yardım toplama hakkına sahip kurumlar,
- Türkiye’de Ocak 2021 itibariyle 121.903 faal dernek ve Ağustos 2020 itibariyle 5.352 yeni vakıf bulunuyor.
- Bu kurumlar arasından izin almadan yardım toplama hakkına sahip kurum sayısı ise yalnızca 293.
- İzin almadan yardım toplama hakkına sahip 29 kurumdan,
- 17’si vakıf, 12’si dernek
- 29'u resmi kurum sayfalarında faaliyet alanı ve amacını paylaşıyor.
- 28’i hesap numaraları paylaşarak bireysel bağış topluyor.
- 29’u yönetim kurulu üyelerini ve/veya anahtar personel listesini yayınlıyor.
- 16’sı güncel ve/veya geçmiş yıl finansal bilgilerini resmi kurum sayfalarında kolay ulaşılabilir bir alanda ve/veya faaliyet raporlarının içerisinde paylaşıyor.
- 15’i bu hakkı 2010 öncesinde, 14’ü 2010-2020 arasında elde etmiş.
- 2010-2020 yılları arasında izin almadan yardım toplama hakkını elde eden 14 kurumdan yalnızca 4’ü finansal bilgilerini resmi kurum sayfalarından yayınlıyor.
Açık ve şeffaf iletişimi, kurumların örgütsel sağlığı ve sürdürebilirliği için çok değerli buluyoruz. Ancak özellikle kamu kaynaklarından yararlanan kurumların, süreçleri ve faaliyetleri hakkında kamuoyunu bilgilendirmesinin bir gereklilik olduğuna inanıyoruz.
Bu anlamda resmi kurum sayfalarında, açık ve şeffaf iletişime yönelik adımlar atan tüm kurumlara teşekkür ediyoruz.
Gururla söyleyebiliriz ki finansal bilgilerini resmi kurum sayfalarında paylaşan 16 kurumun 9’u Açık Açık Platformu'nda yer alıyor.
Kamu kaynaklarından yararlanan ancak yönetim kurulu, anahtar çalışan listesi ve mali tablolar gibi temel bilgileri henüz kamuoyuyla paylaşmayan kurumlara da tekrar çağrı yapıyoruz.
Siz de desteklediğiniz kurumların bu bilgileri resmi sayfalarında paylaşmaları için takipçi olabilir, görüş ve önerilerinizi bizimle [email protected] adresi üzerinden paylaşabilirsiniz.
Okan Kurşun
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. Bağış ve Yardım Toplama ile ilgili değerlendirmeler ve iyileştirme önerileri,
“Sivil Topluma Aktif Katılım: Uluslararası Standartlar, Ulusal Mevzuattaki Engeller, Öneriler” Sayfa 76:80 – TÜSEV, https://www.tusev.org.tr/usrfiles/images/MevzuatRapor.15.09.15.pdf
“Sivil Toplum İzleme Matrisi – Türkiye 2017” Sayfa 14:17 – TÜSEV
https://www.tusev.org.tr/tr/yasal-calismalar/sivil-toplumun-gelisimi-icin-elverisli-ortamin-izlenmesi-projesi
“Yardım Toplama Kanun Tasarısına Yönelik TÜSEV Önerileri” TÜSEV
https://www.tusev.org.tr/tr/yasal-calismalar/yardim-toplama-kanunu
“Kaynak Geliştirme ile İlgili Yasal Çerçeve – Avrupa 2017” Avrupa Kâr Amacı Gütmeyen Kuruluşlar Hukuk Merkezi (ECNL)
2. Dernekler ve Vakıflar ile ilgili yasal çerçeve,
“Vakıf ve Dernekleri İlgilendiren Mevzuat Tablosu”, TÜSEV
https://www.tusev.org.tr/tr/yasal-calismalar/vakif-ve-dernekleri-ilgilendiren-mevzuat-tablosu
“Dernekler İçin Yasal Mevzuat Rehberi”, TÜSEV
https://www.tusev.org.tr/usrfiles/images/DerneklerIcinYasalMevzuatRehberi_TUSEV.pdf
Sivil Toplum Geliştirme Merkezi Hukuk Hattı – STGM
http://stgm.org.tr/tr/hukukhatti/detay/122
Dernekler Kanunu –Madde 10
https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5253.pdf
Vakıflar Kanunu – Madde 25
https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5737.pdf
Yardım Toplama Kanunu – Madde 5:6
https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4721.pdf
3. Dernekler ve Vakıflar ile ilgili genel istatistikler
İzin Almadan Yardım Toplama Hakkına Sahip Kuruluşlar
https://www.siviltoplum.gov.tr/izin-almadan-yardim-toplama-hakkina-sahip-kuruluslar
Faal Dernek Sayısı
https://www.siviltoplum.gov.tr/dernek-sayilari
Yeni Vakıf Sayısı
https://www.vgm.gov.tr/vakif-islemleri/vakif-istatistikleri/yeni-vakiflar
Yardım toplama izni nasıl alınır? > STK Master
http://stkmaster.com/2017/07/05/yardim-toplama-izni-nasil-alinir
YAZAN:
